تاریخچه‌ای خواندنی درباره حرم مطهر رضوی؛ از اولین خادم تا تشکیلات اداری
تاریخ انتشار: ۲۰ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۹۳۰۷۲۳
مجموعه اسناد تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در دوره صفوی از قدیمی‌ترین اسناد موجود در کشور است. این اسناد دربرگیرنده اطلاعاتی جالب در حوزه‌های اداری، اجتماعی، اقتصادی، کشاورزی، وقف و دیگر موضوعات مذهبی در گستره جغرافیایی ایران و افغانستان، به‌ویژه خراسان بزرگ است.
به گزارش قدس آنلاین، رضا نقدی، پژوهشگر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، به‌تازگی پژوهشی با عنوان «تاریخ و تشکیلات آستان قدس رضوی در عصر قاجار» انجام داده است که سرشار از نکات جالب و خواندنی است.بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
نقش سادات منطقه توس در اداره حرم
رضا نقدی درباره تاریخ و تشکیلات آستان قدس رضوی که از زمان شهادت حضرت رضا(ع) آغاز و در دوره شاه تهماسب صفوی به رسمیت شناخته شده است بیان می‌کند: از همان ابتدا خادمانی برای رسیدگی به امور حرم استخدام شدند و «حسین‌بن علی‌بن صاعد بربری»، از اقوام مادری امام رضا(ع)، نخستین خادم حرم مطهر بود.
این پژوهشگر حوزه تاریخ و تمدن رضوی تصریح می‌کند: مزار هارون‌الرشید، یکی از بزرگ‌ترین خلفای عباسی، در کنار مرقد مطهر امام رضا(ع) بود. به همین دلیل، همواره رقابتی بین شیعیان و طرف‌داران هارون‌الرشید وجود داشت اما رفته‌رفته شیعیان بسیاری گرد مزار امام رضا(ع) جمع شدند و در اطراف مزار حضرت(ع) سکونت گزیدند.
وی با اشاره به اینکه در قرن چهارم هجری و در دوره سامانیان حرم گسترش یافت، می‌افزاید: در این دوره سادات موسوی از نسل حمزه بن موسی‌الکاظم(ع) سرپرستی حرم رضوی و سادات منطقه توس را بر عهده گرفتند و تا اواخر دوره تیموری این منصب بر عهده آن‌ها بود که نقش بسیار مهمی در اداره و حفظ حرم و اشیای آن و گسترش بارگاه امام رضا(ع) داشتند.
در دوره سلجوقی و بعد خوارزمشاهی، توجه ویژه‌ای به حرم شد. کاشی‌های نفیس سنجری گواهی بر این مدعاست. با وجود این، متأسفانه از آن دوران اسناد کمی درباره تشکیلات حرم وجود دارد.
گسترش تشکیلات حرم در دوره تیموری
نقدی با بیان اینکه پس از سقوط عباسیان حرم مطهر رضوی بیشتر مورد توجه قرار گرفت، می‌گوید: تشکیلات در دوره تیموری گسترش بیشتری یافت و از زمان شاهرخ تیموری، شهر مشهد بعد از سمرقند و هرات، سومین شهر بزرگ خراسان بود. از این زمان، به دلیل ازدیاد زائران، تشکیلات حرم و ساخت‌وسازها در حرم افزایش یافت که می‌توان به مواردی همچون ساخت مسجد گوهرشاد و مدارس دودرب و پریزاد و شاهرخی و همچنین صحن عتیق و ... اشاره کرد که سهم امیر علی‌شیر نوایی، وزیر و مشاور سلطان حسین بایقرا، در این موارد شایان توجه است.
وی ادامه می‌دهد: با رسمیت یافتن تشیع توسط شاه اسماعیل صفوی، حرم به عنوان کانونی شیعی مطرح شد. بسیاری از تشکیلاتی که در حرم هست به دوره صفویه برمی‌گردد و در این دوره بارگاه نورانی امام رضا(ع) به عنوان یکی از اماکن مقدس در جهان اسلام و مرکز خیریه‌ای که بیشترین موقوفات را داشت شناخته و در اطراف آن مدارس و مساجد و مراکز رفاهی فراوانی ساخته شد.
این پژوهشگر گفت: به دستور شاه تهماسب اول صفوی، تشکیلات اداری و مالی گسترده‌ای برای حرم پی‌ریزی شد که در رأس آن، بعد از شاه، متولی قرار داشت و مواردی چون امور مالی و موقوفات زیر نظر او بود. بعد می‌توان به مواردی همچون صاحب‌منصبان امور مالی (مستوفی و ناظر) و از بیوتات رفاهی به دارالشفاء، مهمان‌سرا و شربت‌خانه، سقاخانه، روشنایی، عصارخانه، کتابخانه و کرکراق‌خانه اشاره کرد و از تشکیلات خدام و فراش و دربان و حفاظ نام برد که در کشیک‌های مختلف خدمت می‌کردند. این تشیکلات مالی و اداری نیز زیرمجموعههایی داشتند.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: حرم مطهر رضوی خادمان رضوی مشهد دوره قاجار آستان قدس رضوی امام رضا ع حرم مطهر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۹۳۰۷۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مشهدالرضا؛ سوگوار و عزادار شهادت صادق آل عبا (ع)
در سالروز شهادت ششمین امام معصوم، حضرت امام جعفر صادق (ع)، مشهد مقدس به ویژه حرم مطهر رضوی سیاهپوش و عزادار شده است. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد، حرم حضرت ثامن الحجج مملو از حضور ارادتمندان اهل بیت (ع) شده است که یک دل در این صحن و سرا و یکدل راهی بقیع غریب کرده اند و در مصیبت شهادت جد بزرگوار امام هشتم مرثیه عزا سر داده اند.
به همین مناسبت،امروز آیین‌های عزاداری و سوگواری در این بارگاه ملکوتی با حضور زائران و مجاوران برگزار می‌شود.
معاون تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی گفت: مراسم سالروز شهادت رئیس مکتب جعفری امروز ساعتی قبل از اذان ظهر با قرائت زیارت امین‌الله و عرض سلام و ارادت به محضر امام مهربانی‌ها با صدای تکبیر آغاز می‌شود و با بیان احکام دینی حجت‌الاسلام مصطفی رنجبر ادامه می‌یابد.
حجت‌الاسلام شریعتی‌نژاد افزود: اجرای برنامه سرود و همخوانی گروه گلدسته‌های حرم، شعرخوانی آئینی با نوای شاعر و مدیحه‌سرای اهل بیت(ع) و مرثیه‌سرایی و عزاداری در سوگ شهادت صادق آل محمد (ع) از دیگر برنامه‌های روز شهادت امام صادق (ع) است.
وی گفت: در این مراسم، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی سخنرانی می کند و سپس زائران حریم ملکوتی رضوی با قرائت زیارت‌نامه امام صادق (ع) به محضر این امام همام عرض ارادت خواهند کرد.
امروز همچنین اجتماع بزرگ صادقیون همزمان با سراسر کشور در حرم مطهر رضوی برگزار می شود.
اجتماع هم اکنون با حضور با شکوه زائران و مجاوران از میدان شهدا آغاز شده است و تا حرم رضوی ادامه دارد.
معاون تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی افزود: ویژه برنامه‌های شهادت امام صادق (ع) در شامگاه شهادت این امام بزرگوار نیز ادامه دارد و این مراسم بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء با قرائت زیارت امین‌الله با نوای احمد واعظی، شعرخوانی آئینی، سخنرانی آیت‌الله سید علیرضا صدر حسینی و عزاداری و مرثیه‌سرایی همراه خواهد بود.
حجت‌الاسلام شریعتی‌نژاد افزود: ویژه برنامه‌های شهادت امام جعفر صادق (ع) با محور رواق امام خمینی (ره) از دیشب و همزمان با شب شهادت این امام همام با قرائت زیارت امین‌الله و مرثیه‌سرایی ذاکر نام‌آشنای اهل بیت(ع)، احمد واعظی، بعد از اقامه نماز جماعت مغرب و عشاء آغاز شد.
وی گفت: سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین علی اوسطی پیرامون شخصیت ششمین امام شیعیان مرثیه‌سرایی و عزاداری با نوای ذاکران اهل بیت(ع)، از دیگر برنامه‌های شب شهادت این امام همام بود.
دیشب همچنین مراسم وداع با پیکر مطهر شهید مجید شخصی از شهدای دوران دفاع مقدس که پیکر مطهرش تاکنون مفقود بوده و پس از 42 سال فراق، به آغوش خانواده بازگشته است بعد از نماز مغرب و عشا در حرم مطهر حضرت رضا (ع) برگزار شد.
انتهای پیام/
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود